CHUYÊN MỤC KỸ THUẬT:CÁC BỆNH PHỔ BIẾN TRÊN TÔM TRONG MÙA NÓNG

Hiện nay, nắng nóng kéo dài, nhiệt độ đang ở mức cao, kèm các cơn mưa rào đột ngột, các yếu tố bất lợi môi trường làm xuất hiện những bệnh nguy hiểm cho tôm nuôi.

Nguồn: VTS

1. Bệnh đốm trắng (WSSV)

            Bệnh đốm trắng thường xuất hiện ở tôm nuôi vào mùa xuân và đầu mùa hè khi khí hậu, thời tiết thay đổi nhiều như sự chênh lệch quá lớn của nhiệt độ giữa ngày và đêm dẫn đến tôm bị sốc và dễ nhiễm bệnh. WSSV gây chết trên mọi giai đoạn phát triển từ ấu trùng đến tôm giống và tôm trưởng thành. Bệnh do virus thường biểu hiện một số triệu chứng bệnh lý như tôm có hiện tượng dạt vào bờ, giảm ăn, quan sát trên thân tôm thấy xuất hiện những đốm trắng tròn nằm dưới lớp vỏ kitin ở giáp đầu ngực hoặc toàn thân. Thân tôm xuất hiện màu hồng tím. Tôm chết hàng loạt và có thể chết 100% chỉ trong 3 – 5 ngày sau khi có dấu hiệu bệnh.

2. Bệnh EMS (bệnh chết sớm EMS/ AHPNS)

            Thời tiết nắng nóng kéo dài ban ngày, đêm lạnh làm nhiệt độ ngày đêm chênh lệch khoảng rộng, xuất hiện các cơn mưa đột ngột phá vỡ hệ sinh thái môi trường ao nuôi (mùn bã hữu cơ và phèn xuất hiện nhiều) làm hệ miễn dịch trong cơ thể tôm suy giảm, sức đề kháng yếu, vi khuẩn có hại phát triển đặt biệt vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây bệnh EMS làm tôm chết hàng loạt nhất là sau khi lột xác.

Nguồn hình ảnh: Dr. Tôm

Tôm nhiễm bệnh EMS thường có biểu hiện gan sưng to sau đó teo lại, tôm có hiện tượng bỏ ăn, yếu ớt, gan tụy bị nhũn. Tôm có thể nhiễm bệnh trong suốt quá trình nuôi, tập trung nhiều ở giai đoạn 10 – 45 ngày sau khi thả nuôi. Tỷ lệ chết có thể lên đến từ 50 – 100% tôm có trong ao nuôi.

3. Bệnh phát sáng

            Bệnh phát sáng ở tôm là một hiện tượng đặc biệt chỉ được phát hiện vào ban đêm. Bệnh xuất hiện trên cả tôm sú và tôm thẻ chân trắng, xảy ra trong tất cả giai đoạn trong vòng đời của tôm. Bệnh thường là mùa hè khi nhiệt độ và độ mặn trong ao tôm tăng cao. Hiện tượng phát sáng không khiến tôm chết hàng loạt nhưng làm tôm giảm ăn, dễ bị stress khi tình trạng kéo dài, tôm phát triển không cân đối, bỏ ăn, lâu dần sẽ xuất hiện tôm chết rải rác. 

– Nguyên nhân phát sáng do tảo gây ra sẽ dẫn đến tôm chậm lớn, phát triển không đồng đều, có thể đóng rong ở mang và vỏ.

– Nguyên nhân phát sáng do khuẩn Vibrio harveyi sẽ có biểu hiện: tôm bơi không định hướng, trên tôm có những điểm sáng cục bộ hoặc lan ra toàn thân; Thân và mang tôm có màu sẫm, bẩn, thịt đục màu, tôm giảm ăn, khi chết không có thức ăn và phân trong ruột; Gan viêm và teo nhỏ, mất chức năng tiêu hóa; Tôm chết đáy rải rác tùy vào mức độ của bệnh, có thể chết hàng loạt trong giai đoạn 45 ngày nuôi đầu.

4. Bệnh cong thân đục cơ

            Khi nhiệt độ nước cao, tôm bị sốc nhiệt hoặc do pH dao động trong ngày lớn hơn 0,5. Do thức ăn thiếu một số loại khoáng chất và vitamin cần thiết.

Mặt khác, khi trời nắng nóng, nếu bật, tắt quạt khí đột ngột hoặc kiểm tra tôm bằng nhá, vó nhiều cũng gây ra hiện tượng cong thân đục cơ trên tôm.

5. Bệnh phân trắng

            Phân trắng là loại bệnh phổ biến trong tôm nuôi thường bắt đầu gặp từ thời điểm tôm nuôi được 40 ngày trở đi; có nhiều tác nhân có thể gây bệnh.

Ban đầu, có thể một nhân tố gây bệnh trước, sau đó các nhân tố khác có cơ hội tấn công tiếp khi tôm đã bị suy yếu, sức đề kháng kém. Bệnh thường xảy ra khi nhiệt độ kéo dài > 32^oC, oxy hòa tan < 3 ppm; mật độ Vibrio cao > 1 x 10² CFU/ml; độ kiềm < 80 mg CaCO₃/l hoặc > 200 mg CaCO₃/l.

Bệnh phân trắng nếu phát hiện bệnh sớm và xử lý kịp thời, khả năng bắt mồi của tôm sẽ trở lại bình thường; nếu không cường độ bỏ ăn ngày càng cao. Tôm bệnh ngày một gia tăng, đến mức độ nào đó sẽ thấy hiện tượng tôm chết rải rác ở đáy ao, từ vài con đến hàng trăm con/ngày và mỗi ngày một tăng.

6. Biện pháp phòng bệnh

• Việc chuẩn bị ao nuôi phải được thực hiện theo đúng quy trình: tẩy dọn, diệt tạp, phơi đáy, khử trùng nền đáy, gia cố bờ ao…
  • Chỉ cấp nước đã được xử lý qua ao lắng, duy trì mực nước 1,2 – 1,5 m, kiểm tra các thông số môi trường ao tôm (độ mặn, pH, oxy, nhiệt độ…) và theo dõi hoạt động của tôm thường xuyên để có biện pháp xử lý kịp thời.
  • Chọn con giống khỏe mạnh sạch bệnh, rõ nguồn gốc và đã được kiểm dịch không bị nhiễm các mầm bệnh. Mật độ thả tôm phải phù hợp với điều kiện khả năng chăm sóc. Thời gian thả giống tốt nhất vào buổi sáng hoặc chiều mát. Tránh thả vào lúc trời đang mưa to hay nắng gắt có thể làm tôm bị sốc nhiệt, yếu dẫn đến chết.
  • Nhiệt độ: Nhiệt độ nước thích hợp cho ao nuôi tôm từ 28 – 30^oC. Khi nhiệt độ nước ao nuôi tăng lên trên 32^oC cần giảm thức ăn, bổ sung Vitamin C vào trong thức ăn hay tạt và tăng thời gian chạy quạt nước.
  • Nắng nóng kèm theo sự bốc hơi của nước ao làm cho độ mặn của ao nuôi tăng cao, vì vậy nước cấp vào ao nuôi (để ổn định, đã qua xử lý) cần được cấp từ từ (10 – 15%) lượng nước trong ao nuôi, cấp vào lúc trời mát (khoảng sau 19 giờ tối).
  • Định kỳ bổ sung các loại khoáng chất theo phương pháp cho ăn hoặc tạt vào nước.
  • Định kỳ sử dụng các loại men vi sinh, các chế phẩm sinh học để làm sạch nước, giảm khí độc, duy trì và ổn định pH…
  • Cho ăn với lượng thức ăn phù hợp, tránh dư thừa thức ăn, gây ô nhiễm ao nuôi. Nếu những ngày nắng nóng nhiệt độ trên > 32^oC thì cần giảm thức ăn khoảng 70 – 80% lượng thức ăn hàng ngày hoặc có thể cắt cữ trong ngày.
  • Định kỳ bổ sung các loại vitamin tổng hợp, men đường ruột, các sản phẩm bổ gan để giúp tôm tăng trưởng nhanh, sức đề kháng tốt.
  • Tăng cường chạy quạt để giảm sự phân tầng nhiệt độ và cung cấp đầy đủ oxy cho ao nuôi.
  • Bổ sung chất dinh dưỡng cho tôm trong những ngày nắng gắt hoặc mưa âm u. Bổ sung Vitamin C, β-glucan… nhằm tăng cường sức đề kháng cho tôm trong những ngày thời tiết bất thường.
  • Giảm 30 – 50% lượng thức ăn khi thời tiết thay đổi đột ngột hoặc nắng gắt, mưa âm u nhiều ngày.